Een goed stuk schrijven in een spiegelpaleis waarin alles per uur schuift, iedereen LSD lijkt te hebben geslikt, waar menigeen bloedschuim op de mond krijgt zodra je het theaterstuk van de dag, dat met een razendsnelle decorwissel verandert van een dodelijke pandemie in een patatje kernoorlog, niet tot de letter volgt, is niet eenvoudig, maar ik ga het toch proberen.
Het mooiste boek dat ik ooit las, behalve wellicht de Bijbel, is ‘Master and Margarita’. Drie kunstig verstrengelde delen, geschreven door de getormenteerde, dissidente grootmeester Michael Boelgakov, die tijdens zijn leven een zwierende dance macabre leidde met Iosef Dzjoegasjvili, Stalin, de stalen duivel zelf.
Waar ontelbare schrijvers, dichters en intellectuelen hun systeemkritiek niet na konden vertellen en eindigden met een kille kogel uit een Makarov in hun nek, verpakte Boelgakov zijn abjecte mening zodanig creatief, dat hij steeds op het randje van de vulkaan bleef balanceren.
Zijn spottende, analogische woorden als zorgvuldige geplaatste banderilla’s van de toreador, die op het nippertje de hoorns van een woedende stier weet te ontwijken, toch steeds een gevoelige steek toebrengend aan het briesende beest.
Ik zal het meesterwerk van Boelgakov hier niet uitvoerig behandelen, omdat ik wil dat jullie het allemaal zelf lezen. Maar ik licht er één hilarische scene uit, omdat deze feilloos rijmt met de krankzinnige periode waarin we leven en laat zien dat volstrekte waanzin zijn eigen logica heeft.
Een scene die naadloos past bij onze tijdsgeest, waardoor de, door de schrijver verborgen symboliek na 100 jaar, zich ineens voor je eigen ogen openbaart.
Het is een scene die laat zien hoe de mensheid zich gedraagt in tijden van terreur en onderdrukking, leugens en angstpropaganda;
Als speelbal van hun beulen.
In Meester en Margarita stijgt de Duivel zelf, Professor Woland, die in de verte wel wat heeft van Klaus Schwab, op naar Moskou. Een opvallend beschaafde, bij tijd en wijle aimabele Satan, die niets liever doet, dan de grauwe lompe massa met haar ijdele zwakzinnigheid te confronteren en kunstig de menselijke hoofdzonden, zoals hebzucht, kuddegedrag, hubris en moordzucht, als zuivere noten op een kromme viool, uit te spelen, terwijl hij ze bezighoudt met spiegeltjes en kraaltjes, hallucinaties en goedkoop theater. De massa tegen elkaar opzettend en eeuwig in de war houdend, zonder dat ze dit zelf beseffen of de waanzin op zichzelf betrekken.
Niet vreemd dat professor Woland zich voordoet als magiër, als ‘goochelaar’.
Op een avond verzorgt Woland een optreden in het Varieté theater met zijn helpers; een motley crue van misfits, Onder anderen een grote zwarte poes, een mannetje met een bolhoed en één slagtand, Azazzel, een van de gevallen engelen voor wie het boek van Enoch kent, de heks Hella en een lange rare man met een pince nez en een geruiten vestje, Fagot of Korojev., die de bizarre show aan elkaar praat.
Woland begint zijn show, met het neer laten dalen van een roebelregen op het publiek, dat graaiend over elkaar heen buitelt om de zakken te vullen, waarop de spreekstalmeester van het theater, na een wijsneuzige opmerking over de echtheid van het geld, op aangeven van het publiek, feilloos door de zwarte kater Behemoth wordt onthoofd en daarna weer keurig door Fagot in elkaar wordt gezet.
In het hoofdprogramma wordt het podium in een flits omgetoverd tot een Parijse winkel, waar iedere vrouw uit het publiek zich gratis mag verkleden in de duurste van de duurste couture.
De show eindigt met de Korojev die een notabele, tot grote hilariteit van het hele publiek, tegenover zijn vrouw te kakken zet als vreemdganger.
En als klap op de vuurpijl, blijkt de couture waar de dames in zijn gekleed, plots te verdwijnen, zodat ze zich in blote kont, ondergoed en blinde paniek naar huis moeten haasten.
Zou Woland soms Stalin zijn?
En belangrijker.
Zitten wij niet in de versleten pluche stoelen van datzelfde variété theater? Hangen wij niet op onze beurt aan de lippen van de duivels van vandaag? De Wolands van nu, met hun helpertjes in hun maatpakken en kokerrokken, die ons in een flits, van de ene bizarre scene naar de volgende fata morgana voortslepen; van klimaatpaniek naar pandemie, van de stinkstal van John de Mol, naar een illusoire oorlog, waarin we als voetbalsupporters worden opgehitst om elkaar nog meer te haten en te minachten? Met zijn allen in een continue staat van blinde eufore paniek, waarin wij zicht op waarheid, werkelijkheid én onze echte dodelijke vijand volledig kwijt zijn geraakt?
Is het niet zo dat ook wij ons als woeste hoorndol gemaakte horzels gedragen, als hebberige slaven. Als kortzichtige kuddedieren, die uitsluitend voor zichzelf kiezen, altijd op zoek naar een heks om te verbranden, een Sywertje om smalend tomaten tegenaan te gooien, een vliegtuig om neer te halen.
Blij met niets en kwaad op alles.
Behalve op de Duivel zelf.
Help een columnist de oorlog door!
Vind je mijn werk dus goed, mooi of zelfs belangrijk? Je kunt mij hier ondersteunen.
Poet Warrior in the Classical Sense. Vind je mijn werk dus goed, mooi of zelfs belangrijk? Je kunt mij hier ondersteunen.
2 March 2022 at 14:10
Fantastisch Jan; als half Russische gezin natuurlijk bekend met Master en Margarithe maar nooit gedacht aan de vergelijking van de situaties nu en jouw briljante slot/conclusie; Molodec!!
2 March 2022 at 14:13
Dank vriend
2 March 2022 at 14:15
Ik vind alles wat je schrijft mooi en to the point❤️
Dus je eindelijk maar eens gesponsord..
2 March 2022 at 14:27
Dank je, lief.
2 March 2022 at 14:21
Dat is ook toevallig, ik heb een poolse collega, die mij deze week toevallig tipte om master and margarithe te gaan lezen. Nu helemaal bovenaan!!!
2 March 2022 at 14:27
Doen, onmisbaar.
2 March 2022 at 14:44
Echt fijn weer even te horen en….. dit moois te lezen!!
Nog een keer thuis geweest bij de oude “ van Oorschot” in echt een heeeel ver verleden, maar de laatste 15 jaar zeer veel gelezen en gevolgd over Rusland, OostEuropa, en de russische literatuur!! In mijn tijd kon dat niet en mocht ik mij alleen verdiepen in de franse, engelse of duitse literatuur! Haha! Jaja de oude MMS Amsterdam!
Dus mijn hart maakte een sprongetje weer wat van U te horen en zoiets moois te lezen!
Vooral in deze tijd waar echt geen woorden voor zijn! Zo een cliché, maar weet geen ander woord, helaas!
Ga deze Boelgakov dus zeker lezen!!
Heel Veel dank!!
2 March 2022 at 15:03
Geweldig weer Jan. Echt top
Overigens, Azazel komt ook in de bijbel voor. Als zondebok.
2 March 2022 at 15:37
Ah! Dank. Interessant.
2 March 2022 at 15:43
Mooi.
2 March 2022 at 16:36
Dank! 🙏🏻
2 March 2022 at 16:38
Bedankt Jan voor dit wederom zeer mooi geschreven stuk.
2 March 2022 at 20:37
Vooral dat beschaafde gezicht van het kwaad is iets dat nu speelt.
Als je het vergelijkt met de brullende psychopaat van 80 jaar terug… die evenwel desondanks hordes volgelingen had.
Het gaat nu veel subtieler.
Mooi dat dat bij Boelgakov zo aan de orde komt.
Dank weer voor het mooie schrijven!
3 March 2022 at 06:54
Mooi geschreven Jan.
Maar soms is één woord doelreffender dan een volzin.
En als dat woord dan grof is dan zij dat maar zo.
En wat wel en niet nodig is, dat is aan de schrijver om te bepalen.
Als je het niet begrijpt kun je een vraag stellen. Zoals waarom?
Niet alles hoeft poëzie te zijn.
Maar helaas zijn er veel mensen die het altijd maar tussen de lijntjes willen houden. Helaas bleek ook jij daar toe te behoren.
Des al nietemin, een mooi stuk.
Chapeaux.
Vriendelijke groet,
John Berrevoets
3 March 2022 at 06:55
Ieder zijn stijl.
3 March 2022 at 16:01
Prachtig geschreven, en de Meester gelezen, jaren terug, toen ik hoorde dat het de inspiratie was voor Jagger/Richards om Sympathy for the devil te schrijven
3 March 2022 at 20:46
Meesterlijk als altijd Wederom diepe buiging.
5 March 2022 at 19:34
Dit hoort in een boekenkast! Lezen, opzoeken wat je nog niet weet, tot je door laten dringen en nog een keer lezen. Dan, in handen, doorgeven aan je nageslacht! Bedankt Jan!
5 March 2022 at 19:38
Dank Johanna!
7 March 2022 at 16:56
Dat je juist dit absolute meesterwerk van Bulgakov opvoert om de welhaast delirische waanzin van onze tijd te illustreren is niets minder dan een meesterzet (!). Ik vrees wel dat de meeste mensen in dit land hun ziel en zaligheid al lang geleden aan die zelfde duivel hebben verkocht.. Ze kunnen het fantastische surrealisme in het boek niet eens bevatten.
7 March 2022 at 16:57
Gisteren was er nog een “echte recensent” die het maar rotzooi vond 🙂
Dank voor je compliment, wordt zeer gewaardeerd.