Elkaar’s hel moet je respecteren. Maar je moet er wel van durven leren.

“Afblijven” zo twitterde Georgina Verbaan kortaf, toen Geert Wilders, de zelfdestructieve Jazz zangeres Amy Winehouse herdacht in een onschuldig tweetje.

En met dat ene woordje eigende zij zich iets toe dat universeel zou moeten zijn. Menselijkheid, medeleven, herdenken en troost.

Een afgekeurd mens, mag geen gevoel hebben. Laat staan gevoel of compassie tonen. De boeman mag niet laten zien dat ook hij kan treuren over een tragisch lot, dat ook hij muziek mooi vindt. Zeker als zijn smaak overlapt met die van Georgina Verbaan, het góéde mens, de gezalfde.

Monsters moeten monsters blijven.

Niet lachen naar kinderen. Niet genieten van bloemen of muziek. Dat is voor de goede mensen. 

Goede mensen met gevoel.

Het herdenken van Amy Winehouse door Wilders, besmeurt Georgina’s nagedachtenis en smaak. 

Haar veilige binaire mensbeeld, waarin zij de Hemel vertegenwoordigt en de ander de Hel. Het onmenselijke. Het ondermenselijke. De Untermensch. 

“Herdenken.” 

Wat betekent dat eigenlijk?

Voor mij is herdenken niets meer dan “her denken”, het steeds opnieuw tot leven brengen van wat nooit vergeten mag worden, opdat het minder snel herhaald wordt. En ik er in ieder geval niet argeloos aan meewerk.

Ik herdenk iedere dag de hel die mij het naast aan het hart ligt. Dat ben ik, vind ik, verplicht aan de meer dan honderdduizend Nederlandse Joden die in een paar jaar tijds pijnlijk efficient en vrijwel zonder burgerlijk verzet zijn weggevoerd naar hun destructie, de biomassa centrales van Treblinka en Sobibor. 

Buren, speelkameraadjes, collega’s, peuters, baby’s, mooie meisjes, oudjes.

Nederland, mijn land, mijn volk, stond erbij en keek er naar. Goede mensen.

Mijn Nederland roofde hun huizen, hun kunst en bezittingen. 

Verkocht ze gele sterren en treinkaartjes naar de kampen. Stempelde hun Ausweiss met een J, leverde ze uit voor een paar rijksdaalders de neus. Goede mensen die anderen zonder al te veel omhaal kunnen ontdoen van iedere menselijkheid. Goede mensen, zoals Georgina. 

“Die Menschlichkeit gehört das Herrenvolk.” 

Ik herdenk iedere dag door studie en contemplatie, uit respect maar ook zodat ik de vege tekens kan zien en de patronen leer herkennen, die leiden tot door laarzen met ijzerbeslag, platgetreden, van bloed doordrenkte paden. 

Ik herdenk iedere dag. En daardoor kan ik zien dat we, weliswaar niet dezelfde, maar toch soortgelijke paden opnieuw zijn ingeslagen. 

Weer worden onschuldige groepen mensen weggezet als ziekteverwekkers. Opnieuw worden we tegen elkaar opgezet door schreeuwende koppen in kranten, politici en talking heads op TV. Opnieuw wordt groepen onschuldige mensen, de toegang ontzegd tot zwembaden en theaters, restaurants en strandstoelen. Opnieuw is er die hatelijke Ausweiss, nu met een J die er uitziet als een sneeuwbui. Opnieuw praat men in Zwitserland over een ster, die nu een stickertje is.

Ook nu geen genade voor kleine kinderen en oudjes. 

Ook nu is er het ontmenselijken, het schamperen. Ook nu zijn er de valse grapjes, die net zolang grapjes zijn tot ze bittere werkelijkheid worden. 

Ook nu de Nederlanders die bij het minste beetje tegenwind overstag gaan en het hoofd buigen voor de Duivel.

Ook nu de cynische koopmansgeest van hufters die munt slaat uit polarisatie en haat, juist in een tijd dat liefde, broederschap en wederzijdse vergeving van onschatbare waarde zijn. 

Ook nu zijn er gloednieuwe concentratiekampen.

En dan zijn er mensen die bezweren dat we toen en nu niet mogen vergelijken!

Meestal vergezeld van de vreselijkste ad hominems en scheldpartijen.  

Ik ben het niet met ze eens. 

Vergelijken is ijken. 

Vergelijken is leren.

Vergelijken is ingezette sporen doortrekken en volgen waar deze toe leiden.

Maar vergelijken is wel iets anders dan gelijkstellen. 

Ik zal nooit de hel van de Shoah gelijkstellen aan de waanzin die nu wordt opgetuigd; dat het inktzwarte pad van de medische apartheid in een volstrekt andere hel eindigt, dan die van 80 jaar geleden is me wel duidelijk. Net zoals de ijshel van de Goelags, anders was dan het stinkende inferno van Rwanda. En die was weer anders dan de hel van de heksenjacht.

Het is meer dan lomp dat sommige mensen, uit onmacht en blinde frustratie teruggrijpen naar de Jodenster om hun ongerustheid te tonen over wat er op dit moment met hen gebeurt. 

Die gele ster is heilig. Het is een symbool van een hel die niet de onze is. Een symbool waar we geen recht op hebben.

Maar wat anderen op hun beurt moeten onderkennen, is dat er geen exclusiviteit berust op onmetelijk leed. 

En dat een hel niet perse dezelfde vorm hoeft aan te nemen, om gruwelijk te zijn. 

Mark Twain sprak ware woorden. De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar ze rijmt altijd. 

En op de rijm van vele geschiedenissen kan je feilloos aan zien komen, wat er aan het eind van het liedje te gebeuren staat. 

Laten we hopen dat de weg naar de nieuwe hel snel doodloopt.

Tot die tijd blijf ik herdenken én vergelijken, alsof mijn leven en alles dat ik lief heb er vanaf hangt.

Vind je mijn werk mooi, goed of zelfs belangrijk? Je kunt het hier ondersteunen.

76 Comments

  1. Spot on, mooi verwoord. Dank voor je mooie teksten.

  2. Geweldig geschreven. Ik jank nu om de mens die dit laat gebeuren. Ik tril om wat er gaat komen. Ik bid voor de mensheid en het bestaan. De haat die ik zie en lees, de pijn en onwerkelijkheid die ik ontmoet doet me hopen er niet meer te zijn. Maar sterk voor gezin kan en laat ik me niet in die hoek drukken. Ik vecht en ben trots op mensen als jij.

  3. Jij geeft woorden aan wat ik ervaar, maar zo moeizaam kan delen. Indrukwekkend en verpletterend, een groter gehoor waardig. De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt altijd.

  4. Wauw, Jan! Ieder woord is raak!

  5. Rina Pelgrum

    24 July 2021 at 18:10

    Geweldig weer Jan Bennink. Inderdaad, ieder woord is raak en waar. Als, ik zeg als, alles ooit eens weer normaal is, zal het mij de grootste moeite kosten om me niet te wreken op dit soort schepsels. Ik kan niet voor anderen spreken maar ik kan me zo voorstellen dat veel anderen hiermee zullen worstelen.

  6. Prachtig … wauw!

  7. Zo die kwam even binnen, ieder woord is raak en zit hier gewoon te janken. Schrikbarend hoe makkelijk mensen er in mee gaan. Dat van die
    hfl 2.50 is me pas sinds kort duidelijk en verklaart een hoop.
    We hadden het gisteren met onze kinderen over de film de Wave, ooit gezien op het voortgezet onderwijs. Blijf voor jezelf denken en laat je niet meeslepen. Ze doen het goed.

  8. Mooi, Jan.

    Terecht tóch geplaatst en niet voor jezelf gehouden.

  9. Henk Lankhof

    24 July 2021 at 18:26

    Geweldig neergezet, compleet ráák! 3x gelezen. Bedankt.

  10. Erg indrukwekkend stuk dit en dito verwoord Jan!

    Het geeft ook feilloos weer op welk een kinderlijk niveau zo’n Georgina opereert (al is het niet met de onschuld van een kind).

  11. Gerrit van der Logt

    24 July 2021 at 18:32

    Jan, je hebt mij tot tranen beroerd. Ik zit met kippenvel bij 32°C.
    Wat staat ons nog allemaal te wachten?
    Hier in Spanje heeft de toenmalige burgeroorlog familieleden tegen elkaar opgezet, waarbij de ene broer de ander neerschoot, waarbij vaders hun kinderen aangaven, waarbij hele families door haat uit elkaar werden gedreven. Zo’n situatie moeten wij voorkomen en jouw stuk zal daar zeker toe bijdragen. Bedankt voor deze mooie woorden.

  12. Geweldig stuk, Jan! Ik ben er emotioneel van…

  13. Buci@hanwil56

    24 July 2021 at 18:39

    Mooi geschreven en geen woord spaans bij. Wat zou ik zo’n stuk graag op de voorpagine van kranten willen zetten.
    Misschien dat er dan een enkeling gaat nadenken!

  14. @CorneliusFVD

    24 July 2021 at 18:41

    Prachtig geschreven en reflecteert volgens mij exact hoe veel mensen deze periode ervaren.

  15. Els Schobben

    24 July 2021 at 18:43

    Wauw wat mooi geschreven en zo waar. Tranen van in mijn ogen.
    Bedankt voor het delen!

  16. Het heeft nu wellicht een vieze bijsmaak gekregen, maar Jan jij bent écht een woordkunstenaar! Het is alsof ik mijn gevoel lees, die ik zelf niet onder woorden kan brengen. Dank je wel. 🙏🏻

    • Het is ook het enige waar ik dan weer goed in ben. Zo doen we allemaal wat.

      • Mooi raak stuk Jan. Jij verwoordt gevoelebs, gedachten, overpeinzingen waar veel mensen momenteel mee kampen. Dank!

      • Martha d'Abreu de Paulo

        25 July 2021 at 10:30

        Ik weet als geen ander wat het voelt(alleen heb ik het niet meegemaakt maar wel beleefd door het verleden van mijn voorouders die vermoord en vergast zijn in de oorlog ze waren joden) Jouw verhaal greep. Ik voel mij vaak of ik een ster draag omdat ik niet wil vaccineren en dagelijks hierover word gevraagd door mensen, vrienden of familie

  17. Waarbij het mogelijk is dat de sluier van deze hel nog maar een klein beetje opgelicht is. Er zijn miljarden ‘schoten’ afgevuurd. We weten nog niet hoe trefzeker ze zijn.

  18. Mooie verwoording van het drama wat zich nu begint te ontvouwen. Duidelijk gescheiden van de eerdere hel die een soortgelijke weg ernaartoe liet zien. Laten we hopen dat er nu een andere afslag wordt genomen en niet eentje die de hel van toen zal doen verbleken. ❤️🙏🏻

  19. Marianne Arbeek

    24 July 2021 at 19:00

    Zo creatief en helder geschreven. Mooi Jan!

  20. Peter de Lang

    24 July 2021 at 19:04

    Jan, elke column is weer beter dan de vorige! Je groeit en neemt ons mee, hoe mooi is dat? Compassie en liefde spreken hieruit, en dat is de weg voorwaarts. Dank!

  21. Precies, dat, opdat we nooit vergeten.

  22. Ogenopener.
    Zou alom verspreid en gelezen moeten worden.
    Veel dank Jan.

  23. Sigrid Oosterbeek

    24 July 2021 at 19:31

    Prachtig geschreven en O zo raak, het raakt en doet wat met mij.💕

  24. Het spat ervan af. Goed hoor.

  25. Wauw, Jan… wat ik voel en ervaar, heb jij nu verwoord. Dank voor het geven van een stem.

  26. Dag Jan. Ik bewonder je manier van schrijven. Ik ben niet eens een “lezer”. Vaak kost het me veel moeite om geconcentreerd een boek te lezen. Jou stukken raken me en geven me stof tot nadenken. Thanks!!

    PS ik heb Olga voor m’n verjaardag gehad 😁

  27. Oneiric Entropy

    24 July 2021 at 20:57

    De geallieerden hebben in 1945 de strijd tegen de nazi’s niet gewonnen. Hij is na een halve eeuw terug in de gedaante van een ideale schoonzoon, een journalist, een ambtenaar of een onwetende schooljuf.

    https://www.youtube.com/watch?v=eNgVdj4M4KM

  28. Mooi dat je mijn gedachten zo pakkend kunt verwoorden.

  29. Chapeau! I love it!

  30. Transparant

    24 July 2021 at 22:19

    Wat deze pandemie pijnlijk blootlegd is dat een deel van de ‘samen’leving alleen maar vanuit de acute individuele behoeftebevrediging kan redeneren. Corona is geen Nazi, een periode je niet vol kunnen gooien in de kroeg is geen concentratiekamp en een bewijs van vaccinatie is geen Jodenster.

    De westerse mensheid is een stel verwende nesten die gedoemd zijn om te mislukken omdat ze niet goed kunnen functioneren als groep. Het eigenbelang en het kortetermijndenken wordt de ondergang van onze soort. Is dat erg? Mwah, het heelal mist weinig aan onze soort.

    • Ik ben het helemaal met jou eens transparant. Ik schaam me kapot dat het tijdperk van individualisme uit is gekomen in egocentrische redeneringen over de vrijheid die ons ontnomen zou worden. De mensheid is diep gezonken in voor elkaar zorgen en in zuster/ broederschap. Het gaat over ik ik ik. Wat zou er gebeuren als er een echte oorlog zou uitbreken?

  31. Schitterend en raak stuk Jan. Nu weet ik waarom je twijfelde om het te publiceren. Dat je het ‘gewoon’ gedaan hebt zegt meer over jou dan over de haters die ons haters noemen.

  32. “Het is ook het enige waar ik dan weer goed in ben” zeg je in een reactie op een reactie.

    Het zou mooi zijn als jij je realiseert hoe waardevol jouw werk is. Dank!

  33. Elly de Waard

    24 July 2021 at 23:43

    Een heel mooi en noodzakelijk stuk. Las je er maar meer zo.

  34. Ik werd er stil van, merci Jan

  35. Fleur van de Wall

    25 July 2021 at 04:27

    Wowwwww mijn dank is enorm🙏🏻 Wat een treffend stuk. Ik spreek mij gezien de haatreacties minder uit op Facebook maar doe dit wel anoniem op Twitter maar deze ga ik vol trots op FB plaatsen want elk klein beetje wat de mensen hopelijk meer naast elkaar zet in plaats van tegenover elkaar moeten we aangrijpen. Dank🙏🏻

  36. Wow. Goed stuk! Elk woord weerspiegelt exact hoe ik en velen met mij het op dit moment allemaal ervaren.
    Bedankt!

  37. Ik lees dit op deze mooie zondagochtend en je komt rechtstreeks mijn hart binnen en de tranen lopen over mijn wangen. Dank voor het verwoorden van alles wat ik voel.

  38. Marie van Lieshout

    25 July 2021 at 09:22

    Krachtige woorden jan

  39. Hanneke Haverlach

    25 July 2021 at 11:22

    Wijze woorden, heel veel dank hier voor. Ze zijn bemoedigend in die zin dat ze verwoorden wat ik zo vaak voel. Ze maken me minder eenzaam….kan me soms ontheemd voelen in mijn eigen land…..Nogmaals dank!!!

  40. Mooi en pakkende tekst. Respect is in deze tijd niet meer zo vanzelfsprekend.
    🙏🏻

    (Van wie het schilderij en hoe heet het, welke je bovenaan je tekst hebt staan?)

  41. Elke oorlog is even verschrikkelijk en is er om elkaar uit te roeien. Stalin met zijn miljoenen slachtoffers Mao die miljoenen boeren heeft laten verhongeren. Srebrenica. Als we al die oorlogen gaan herdenken hebben we dagwerk. Maar al dat herdenken helpt alleen niet. Ik herdenk alleen de oorlogen die ik zelf heb meegemaakt. Ik zie zeker parallellen met de tweede wereldoorlog waar Hitler de joden beschuldigt enge ziektes te verspreiden. Nu zijn dat de ongevaccineerden. Een gele ster dragen vind ik dan ook zeker geen teken van lompheid.

  42. Jessica Hoogervorst

    25 July 2021 at 21:03

    Wouw! ❤️ Wat is dit pakkend. Tranen gaan over mijn wangen.

  43. Jessica Hoogervorst

    25 July 2021 at 21:04

    Wouw! ❤️ Wat is dit pakkend. Tranen gaan over mijn wangen. Bedankt voor deze mooie tekst.

  44. Harrie Befnek

    25 July 2021 at 22:04

    Wie is Georgina Verbaan?
    Nog nooit van gehoord…..

  45. Slik🥺

  46. Heel mooi en raak – maar dan heb ik het over het eerste deel tot “…. van bloed doordrenkte paden.”
    Daarna worden vergelijkingen getrokken die onwaar en ongepast zijn, omdat het hier om een heel andere strijd gaat: niet tegen een bepaalde etnische bevolkingsgroep, überhaupt niet tegen (een groep) mensen, maar tegen een virus. Niemand krijgt ‘de schuld’ of wordt buitengesloten om wie hij/zij is, er worden slechts maatregelen genomen om de verspreiding van het coronavirus en de gevolgen daarvan tegen te gaan. Dat is wat je van een verantwoordelijke overheid mag en moet verwachten. Ook zonder het virus bestaat een samenleving alleen bij het gezamenlijk navolgen van bepaalde regels. Soms zijn de maatregelen wat lomp, maar maatwerk is nou eenmaal lastig in een pandemie. Daar moeten we samen even doorheen bijten. Maar als je niet wil meegaan in dit beleid van een democratische overheid, doorbreek je de solidariteit en is dat een zelfgekozen slachtofferschap. En het is inderdaad heel ongepast om dat te vergelijken met de holocaust waarin Joden werden buitengesloten, opgepakt, gedeporteerd en vergast om hun ‘zijn’, niet omdat ze zich niet aan regels hielden.
    In dit geval is noch het motief (etniciteit) noch het gevolg (uitgeroeid) vergelijkbaar.
    Vergelijken mag natuurlijk altijd, maar trek dan ook de juiste conclusie: het blijkt onvergelijkbaar.
    Een onvervalste Godwin noemen ze dat.

    • Met alle respect, maar dan heb je het of niet gelezen of niet begrepen.
      Want dat is precies wat ik zeg.
      Of je het nou wel of niet met de covid dictatuur eens bent of niet.

    • Graag wil ik hierop antwoorden als ik mijn oma herdenk die precies 10 jaar geleden overleed. Ze werd tegengehouden door een Duitser bij de Holland Amerika lijn. Ze wilde haar tante niet alleen laten gaan. Maar het moest want mijn oma stond niet op de lijst. 25 van mijn familie leden zijn omgebracht in Auschwitz . Een van hun gooide een kaart uit de trein die mijn oma ontving met daarop: laten we hopen op een goede afloop. Nu 76 jaar later heeft mijn dochter van 14 long COVID klachten . De arts wil haar in een proef groep zetten om het vaccin als medicijn te gebruiken. Het is veilig voor kinderen zegt ze mij. Als ik doorvraag geeft ze toe niet de lange termijn gevolgen te weten van de gen therapie . Ook wil men kinderen zonder toestemming van ouders vaccineren bij scholen. En je vrijheid krijg je pas na 2 prikkies. Laten we hopen op een goede afloop!

  47. Prachtig! Mensen laat vooral de overheid niet baas worden over jullie privé leven,wees waakzaam!

  48. Hoi Jan. Je bent altijd in staat om mij na het lezen van jouw pennenvruchten een minuut stil te laten vallen. Zo ook nu. Opnieuw dank voor het delen van jouw onmisbare gedachten. Het geeft kracht en hoop. Iets waar wij in deze macabere tijd nooit genoeg van kunnen hebben!

  49. “Her”denken, vergelijken, ijken, leren.
    Mooi!

  50. Ik was er toen niet bij, maar nu wel. En de overeenkomst die ik zie is de enorme propaganda. Van een normaal virus maken we een Ebola variant, van elke dode een corona overledene. Ook de medische experimenten lijken weer in trek. En een moderne vorm van boekverbranding is er ook gaande. Ik zie ook hoe velen nog de leugens geloven vanuit de zogenoemde autoriteit omdat men wil dat ze waar zijn. Ik denk dan ook dat we alles wat we weten of denken te weten gebaseerd is op leugens, voor, tijdens en vooral NA de oorlog van toen. Zou zo maar kunnen.

  51. Prachtig verwoord Jan, het is droevig om te zien dat sommige mensen de overeenkomsten niet zien, ze hebben niets van de geschiedenis geleerd. Ik las ergens een keer; Wie niet weet waar hij vandaan komt, weet ook niet waar hij naartoe gaat. Sommige mensen hebben de start gemist, staan verdwaast in het leven, maken dezelfde fouten als hun voorgangers en geloven de valse beloften van de duivels die ook op aarde rondlopen.

  52. Georgina Verbaan…. Dat is toch die zelfingenome chick die voor zwarte Piet speelde om vervolgens een jaar later iedereen die dat deed voor racist uit te maken. 🤮

    Wie denkt ze wel niet te zijn?

  53. Georgine Verbaan. De laatste keer dat ik haar zag, had ze zichzelf helemaal lam gezopen—haar ogen met tranen gevuld, tranen die de mascara over haar hele gezicht hadden uitgesmeerd—in de Rode Laars tegenover de Kletskop. Een vriendin van haar was erbij, ter ondersteuning: ze leek het moeilijk te hebben. Ik begrijp mensen die zich “vastbijten” in het COVID-verhaal wel: ze hebben mogelijk niets anders, beseffen zich hoe leeg hun bestaan is, en hebben een hele zware ziel. Omarm ze, vergeef ze.

  54. Dit klopt, denk ik. Maar is misschien (inmiddels) wel een gepasseerd station?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *